Η φυσιολογική ανάπτυξη των παιδιών είναι ένα ζήτημα που απασχολεί από νωρίς τους γονείς. Πρόκειται για μια πολυπαραγοντική διαδικασία και δεν αποτελεί μια απλή εκτίμηση. Οι γονείς ανησυχούν συνήθως όταν το παιδί αργήσει να περπατήσει ή να μιλήσει, όταν η συμπεριφορά του δεν συνάδει με την ηλικία του, αν χάσει ικανότητες που είχε κτλ.
Ανάπτυξη και ηλικίες ορόσημα
Για την αναπτυξιακή εκτίμηση έχουν οριστεί συγκεκριμένες ηλικίες ορόσημα. Αυτές είναι στις 6 εβδομάδες, στους 8 και τους 18 μήνες και στις ηλικίες 2,5 , 4 και 5 ετών. Σε αυτές τις ηλικίες ελέγχονται ικανότητες που έχουν κατά μέσο όρο τα παιδιά. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα παιδιά επιτυγχάνουν τα ορόσημα ανάπτυξης λίγο πριν ή λίγο μετά την αναμενόμενη εποχή. Ωστόσο η προσεκτική παρατήρηση της ανάπτυξης του παιδιού συμβάλλει στην έγκαιρη διάγνωση πιθανών προβλημάτων και την πρόληψη σοβαρότερων καταστάσεων.
Τι σημαίνει καθυστερημένη ανάπτυξη;
Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται από τους παιδίατρους για τα παιδιά που δεν φτάνουν στα ορόσημα ανάπτυξης (ανάλογα με την ηλικία τους). Η καθυστερημένη ανάπτυξη μπορεί να επηρεάζει μόνο ένα ή και περισσότερα σημεία, δηλαδή:
- Κινητικότητα
- Επικοινωνία, ομιλία, έκφραση
- Αυτοεξυπηρέτηση
- Κοινωνικές δεξιότητες
Σε κάθε περίπτωση οι ειδικοί τονίζουν πως παρότι η ανάπτυξη των παιδιών ακολουθεί μια συγκεκριμένη εξελικτική πορεία, κάθε παιδί έχει διαφορετικούς βιολογικούς ρυθμούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός πως ένα παιδί στους 18 μήνες μπορεί να περπατά αλλά να λέει ελάχιστες λέξεις, ενώ ένα άλλο στην ίδια ηλικία μπορεί να λέει κάποιες λέξεις στην σειρά αλλά να μην μπορεί να κρατήσει ένα αντικείμενο.
Τι είναι οι καμπύλες ανάπτυξης;
Οι καμπύλες ανάπτυξης προκύπτουν μετά από μετρήσεις σε χιλιάδες παιδιά και μας δείχνουν αν παράγοντες όπως το ύψος, το βάρος και ο δείκτης μάζας σώματος του παιδιού κινούνται σε υγιή πλαίσια για την ηλικία του.
Όταν ένα παιδί βρίσκεται μέσα στα όρια των καμπυλών (και ακολουθεί την καμπύλη) τότε θεωρούμε πως αναπτύσσεται φυσιολογικά. Οι καμπύλες αξιολογούνται πάντοτε από τον παιδίατρο ο οποίος μπορεί να ελέγξει τι είναι φυσιολογικό ή παθολογικό και πότε απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση.
Ανάπτυξη σε κάθε ηλικία
Ο ρυθμός ανάπτυξης των παιδιών είναι σχετικά σταθερός. Το βάρος του παιδιού αυξάνεται 2-3 κιλά ανά έτος μέχρι την ηλικία των 9-10 ετών, ενώ αντίστοιχα το ύψος του αυξάνεται περίπου 6-8 εκατοστά από δυο ετών μέχρι και την εφηβεία. Τα επόμενα 5 χρόνια (εφηβεία) ο ρυθμός ανάπτυξης αυξάνεται. Τόσο στα κορίτσια όσο και στα αγόρια ο μέγιστος ρυθμός αύξησης ύψους και βάρους παρατηρείται 2 χρόνια μετά την έναρξη της εφηβείας. Μετά από αυτό το σημείο και με την ολοκλήρωση της σεξουαλικής ωρίμανσης, οι ρυθμοί ανάπτυξης μειώνονται.
Ανάπτυξη: Πόσο συχνά πρέπει να μετράμε το ύψος του παιδιού;
Το ύψος ενός μωρού μετράται μια φορά τον μήνα. Ο παιδίατρος αναλαμβάνει την μέτρηση σε κάθε επίσκεψη. Ανάλογα ενημερώνει τους γονείς για το κατά πόσο η ανάπτυξη του παιδιού είναι ικανοποιητική ή όχι.
Μετά το πρώτο έτος οι γονείς μπορούν να μετράνε το ύψος μια φορά το τρίμηνο και μετά τα δυο έτη 2-3 φορές τον χρόνο.
Απότομες αλλαγές ή στασιμότητα στην ανάπτυξη ενός παιδιού αποτελούν λόγο ανησυχίας;
Όταν η καμπύλη ανάπτυξης σε ένα παιδί δεν ανεβαίνει για πολλούς μήνες ή αν κινηθεί είτε προς τα πάνω, είτε προς τα κάτω απότομα τότε οι γονείς πρέπει να ανησυχήσουν. Στην περίπτωση που επηρεάζεται το ύψος του παιδιού τότε μπορεί να ευθύνεται η έλλειψη κάποιας ορμόνης που σχετίζεται με την ανάπτυξη. Όταν επηρεάζεται το σωματικό βάρος τότε μπορεί να ευθύνεται κάποια πάθηση του γαστρεντερικού.
